Artikel door Soraya Soussi in 'En Marche', het blad van de Mutualité Chrétienne - 11 januari 2022
In de Dominicaanse Republiek werken WSM en de Haïtiaanse organisatie MOSCTHA samen om ervoor te zorgen dat de meest kwetsbare bevolkingsgroepen toegang hebben tot gezondheidszorg, waaronder vaccins tegen COVID-19. Een verslag.
door Soraya Soussi
© Soraya Soussi
'Vandaag is de eerste COVID-19-vaccinatiedag in dit dorp. Vooral Haïtianen zonder papieren of mensen van Haïtiaanse afkomst (migranten van de tweede of derde generatie) die niet als Dominicaan werden erkend zijn aanwezig. Voor hen is het bijna onmogelijk om toegang te krijgen tot de gezondheidszorg. Het is dus echt een overwinning voor ons dat zij het vaccin kunnen krijgen', zegt Joseph Cherubin, voorzitter van MOSCTHA, de sociaal-culturele organisatie van Haïtiaanse arbeiders in de Dominicaanse Republiek. Haïti en de Dominicaanse Republiek liggen op hetzelfde eiland. Haïti heeft al tientallen jaren te kampen met politieke crises en natuurrampen, die het land hebben verarmd en veel Haïtianen dwongen naar de andere kant van het eiland te trekken -naar de Dominicaanse Republiek- in de hoop daar werk te vinden. Na veertig jaar is MOSCTHA erin geslaagd haar legitimiteit te vestigen bij de Dominicaanse regering en bij de gemeenschap die ze vertegenwoordigt. De regering stelde vaccins van Pfizer-BioNTech en Sinovac ter beschikking aan MOSCTHA zodat ook mensen zonder papieren of kwetsbare Haïtianen tegen COVID-19 kunnen worden gevaccineerd.
WSM Latijns-Amerika en het Caribisch gebied is een van de partners van MOSCTHA. Na te hebben gelobbyd bij de Dominicaanse regering om vaccins tegen COVID-19 te verkrijgen, lanceerde MOSCTHA met steun van WSM een sensibiliserings-, voorlichtings- en vaccinatiecampagne onder de bevolkingsgroepen die het zwaarst getroffen worden door COVID-19.
Het is middag. Een Belgische WSM-delegatie is aangekomen in het dorp La Luisa Pietra, in het zuiden van de Dominicaanse Republiek. Een verbleekt gebouw, blauw en wit geschilderd, doet dienst als gezondheidscentrum. Het wordt beheerd door MOSCTHA en haar teams van gezondheidswerkers en -promotoren, die aanwezig zijn in alle Haïtiaanse bateyes (kampen waar suikerrietkappers wonen) die bij de organisatie zijn aangesloten. Tientallen mensen, voornamelijk vrouwen en kinderen, wachten. Aan de overkant van de straat is een busje omgebouwd tot een mobiele kliniek. Een moeder en kind zijn op consultatie bij dokter Mirsy Valbrune. ‘We gaan met mobiele klinieken naar de bateyes, zodat Haïtiaanse migranten kunnen genieten van kwaliteitsvolle medische consultaties. Naast HIV-testen doen we ook algemene consultaties en bieden we essentiële geneesmiddelen en vaccinaties tegen COVID aan’.
© Soraya Soussi
MOSCTHA ontwikkelde haar diensten voor werknemers van Haïtiaanse afkomst en voor kansarme bevolkingsgroepen door te kijken naar de behoeften van de gemeenschap, zo is er vraag naar sensibiliseringsprogramma's en HIV-zorg. 'Een groot deel van de Haïtiaanse vrouwen is sekswerkster en wordt op geen enkele manier beschermd, opgevolgd of verzorgd', zegt Gijs Justaert, programmacoördinator Latijns-Amerika bij WSM. De meeste zorg in de Dominicaanse Republiek wordt verleend in dure privéklinieken of ziekenhuizen. De zorg die in openbare voorzieningen wordt verleend, is van mindere kwaliteit. Gijs voegt daaraan toe: 'De pandemie heeft het gezondheidsstelsel in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied doen instorten. Veel mensen hebben geen toegang tot zorg gekregen. De sociale partners verleenden daarom noodhulp.'
Volgens MOSCTHA zijn er bijna 800.000 Haïtianen zonder papieren (500.000 volgens de regering), op iets minder dan 11 miljoen inwoners is dat bijna 10% van de totale bevolking. De onzekerheid en het racisme waarmee de Haïtianen zonder papieren worden geconfronteerd, hebben het vertrouwen van deze bevolkingsgroepen in de autoriteiten geschonden. 'Het was niet gemakkelijk. De mensen die wij bezochten stonden zeer weigerachtig tegenover vaccins tegen COVID, over het algemeen om religieuze redenen of omdat zij de Dominicaanse regering niet vertrouwen,' vertrouwt Joseph Cherubin ons toe. MOSCTHA fungeert als brug tussen de mensen die zij vertegenwoordigt en de regering. 'Het feit dat wij zelf ook Haïtianen zijn, staat ons toe een groter vertrouwen op te bouwen met de bevolking van de bateyes,' bevestigt Dr. Mirsy Valbrune. De bewustmakings- en informatiecampagne over COVID-19 en vaccins werd gevoerd in het Creools, Frans en Spaans. Ook werden personeels- en logistieke middelen ingezet om de hele doelgroep te bereiken. 'In elke batey zijn er verschillende 'gezondheidspromotoren': deze leden van de gemeenschap hebben een aflossende rol. Het bewustmakingswerk gaat stroomopwaarts via hen. Vervolgens komen we medisch advies geven en consultaties uitvoeren. De gezondheidspromotoren vormen een enorm netwerk van vrijwilligers. Hun rol is uiterst waardevol voor een makkelijke en snelle verspreiding van informatie. Dit was vooral nuttig tijdens de eerste lockdowns als gevolg van de pandemie.'
Dr. Valbrune © Audrey Claeys
Het inenten van Haïtianen zonder papieren zal de hele Dominicaanse bevolking ten goede komen. In een pandemie kent een virus geen grenzen. Het recente verschijnen van de Omikron-variant herinnert ons eraan dat hoe meer het SARS-Cov-2-virus circuleert, hoe groter het mutatiepotentieel wordt, en daarmee ook het risico van een variant die resistent is tegen de huidige vaccins. Het vaccineren van de hele wereldbevolking moet dus niet enkel uit ethische overwegingen, het is een kwestie van mondiale volksgezondheid.
© Soraya Soussi
Regeringen die, zoals in de Dominicaanse Republiek, zich bewust zijn van het belang van samenwerking met eerstelijnsorganisaties om moeilijk te bereiken bevolkingsgroepen aan te spreken, moeten ook beschikken over voldoende vaccins, uitrusting, logistieke en humane ondersteuning (gezondheidswerkers, gezondheidsbevorderaars, maatschappelijk werkers, ...) om ervoor te zorgen dat iedereen wordt gevaccineerd. Voor Gijs Justaert is internationale solidariteit de redding in de strijd tegen het coronavirus. Volgens de coördinator van WSM Latijns-Amerika is de pandemie een toonvoorbeeld van de uitdagingen waarmee de mensheid wordt geconfronteerd: 'Het is van essentieel belang om wereldwijd netwerken van partners te ontwikkelen, omdat de uitdagingen en de strijd steeds meer gemeenschappelijk zijn. Het internationale maatschappelijk middenveld moet een krachtige politieke boodschap kunnen uitdragen. Vandaag zien we dat COVID-19 structurele vragen oproept. Welk gezondheidsmodel willen wij op internationaal niveau? Een wereld waarin iedereen toegang heeft tot vaccins en, meer in het algemeen, tot goede gezondheidszorg? Of een tweelaags gezondheidsmodel? De pandemie toont dat dit model niet werkt.'
Het bereiken van de meest kwetsbare bevolkingsgroepen, zoals mensen in precaire situaties (migranten zonder papieren, daklozen, sekswerkers, ...) zijn kwesties waar MOSCTHA en WSM rond zullen blijven werken. De toekenning van humane en financiële middelen aan actoren in de frontlinie, verenigingen die verbonden zijn met de meer wantrouwende gemeenschappen ondersteunen, ... zijn doeltreffende instrumenten in de strijd tegen de pandemie. In elk land, ook in België.
